Chrzest jako pierwszy sakrament nowego Przymierza jest fundamentem całego życia chrześcijańskiego, bramą wprowadzającą do życia w Duchu i otwierającą dostęp do następnych sakramentów. Chrzest udzielany przez zanurzenie lub polanie wodą dzięki działaniu Ducha Świętego jest obmyciem, które oczyszcza, uświęca i usprawiedliwia, oznacza i urzeczywistnia śmierć dla grzechu i wejście w życie Trójcy Świętej przez upodobnienie do misterium paschalnego Chrystusa.

W naturalnej symbolice woda uwalnia od brudu i jest konieczna do tego, by żyć. Znak obmycia wodą oznacza pogrzebanie osoby ochrzczonej w śmierci Chrystusa, z której powstaje ona przez zmartwychwstanie z Nim jako nowe stworzenie do życia według Ducha Świętego. Konieczności przyjmowania chrztu domaga się Pan Jezus, który powiedział: „Kto wierzy i przyjmie chrzest, będzie zbawiony; a kto nie wierzy, będzie potępiony” (Mk 16, 16). Powiedział też: „Jeśli się ktoś nie narodzi z wody i z Ducha Świętego, nie może wejść do Królestwa Bożego” (J 3, 5).

Chrzest przyjmuje się jeden raz w życiu, ponieważ wyciska on na duszy niezatarte, duchowe znamię, ‚charakter’, który uzdalnia ochrzczonego do uczestnictwa w kulcie chrześcijańskim.

Osoby, które mogą ochrzcić dziecko

Zwyczajnym szafarzem chrztu jest biskup i prezbiter (kapłan) oraz diakon. W razie konieczności (np. niebezpieczeństwo śmierci) może ochrzcić każda osoba, nawet nie ochrzczona, mająca wymaganą intencję. Wymagana intencja polega na tym, aby chcieć czynić to, co czyni Kościół, gdy chrzci i zastosować trynitarną formułę chrzcielną (N., ja ciebie chrzczę w imię Ojca i Syna i Ducha Świętego).

Chrzest zgłaszają osobiście rodzice dziecka w kancelarii parafialnej co najmniej dwa tygodnie wcześniej (przynajmniej jedno z rodziców musi wyrazić zgodę na chrzest).

Dokumenty potrzebne do spisania aktu chrztu

• Skrócony akt urodzenia dziecka z USC,
• Świadectwo ślubu kościelnego rodziców (jeżeli ślub odbył się poza parafią),
• Dane o rodzicach chrzestnych: imiona, nazwiska, data i miejsce urodzenia, adres zamieszkania, wyznanie.

Rodzice chrzestni dziecka mieszkający na terenie innych parafii potrzebują zaświadczenie, że są praktykującymi katolikami i mogą pełnić godność rodziców chrzestnych. Zaświadczenia te otrzymuje się w kancelarii parafialnej parafii odpowiadającej aktualnemu miejscu zamieszkania (miejsce zameldowania nie ma znaczenie formalnego – liczy się faktyczny pobyt)

Jeżeli dziecko jest zamieszkałe w innej parafii rodzice dostarczają stosowną zgodę przeniesienia chrztu z parafii zamieszkania dziecka. Zaświadczenia te otrzymuje się w kancelarii parafialnej parafii odpowiadającej aktualnemu miejscu zamieszkania (miejsce zameldowania nie ma znaczenie formalnego – liczy się faktyczny pobyt).

W przypadku gdy rodzice nie są w sakramentalnym związku małżeńskim i nie mają żadnych przeszkód do zawarcia ślubu zalecane jest odłożenie chrztu dziecka do czasu zawarcia sakramentalnego małżeństwa przez rodziców. W związkach, w których istnieją przeszkody do zawarcia katolickiego małżeństwa rodzice muszą wyrazić pisemne zobowiązanie o katolickim wychowaniu dziecka.

Wskazane jest, aby imię dziecka wybrane było spośród imion świętych, by patron był dla dziecka wzorem i przykładem życia chrześcijańskiego oraz orędownikiem z nieba.

Rodzice dziecka

Przed Chrztem dziecka rodzice są zobowiązani do wysłuchania nauki przed chrzcielnej. Powinni również przystąpić do Sakramentu Pokuty, a podczas Mszy świętej chrzcielnej do Komunii świętej.

Rodzice, prosząc o chrzest dla swego dziecka, przyjmują na siebie obowiązek wychowania go w wierze. Mają dawać pierwsze świadectwo wiary – słowem i przykładem.

Po udzieleniu Chrztu, rodzice dziecka wdzięczni Bogu i wierni podjętym zadaniom, mają obowiązek, zapoczątkowane na Chrzcie, nowe życie rozwijać przez chrześcijańskie wychowanie w rodzinie, nauczyć dziecko modlitwy, posyłać na katechezę, przygotować do Bierzmowania oraz do uczestnictwa w Eucharystii.

Rodzice chrzestni

Prawo Kościoła wymaga aby przyjmujący chrzest, jeśli to możliwe, posiadał chrzestnego (kan. 872 KPK). Dla każdego dziecka należy wybrać przynajmniej jednego chrzestnego, chrzestną lub dwoje chrzestnych (por. kan. 873 KPK).

Według Kodeksu Prawa Kanonicznego do przyjęcia zadania chrzestnego może być dopuszczony ten, kto:

• Ukończył 16 lat – chyba że biskup diecezjalny określił inny wiek albo proboszcz lub szafarz jest zdania, że słuszna przyczyna zaleca dopuszczenie wyjątku,
• Jest praktykującym katolikiem – bierzmowanym i przyjął już sakrament Najświętszej Eucharystii, uczestniczy regularnie we Mszy świętej niedzielnej i świątecznej oraz prowadzi życie zgodne z wiarą i odpowiadające funkcji, jaką ma pełnić,
• Jeżeli żyje w związku to musi to być związek małżeński kościelny – sakramentalny,
• Jeżeli jest uczniem to powinien aktualnie uczęszczać na katechizację,
• Jest wolny od jakiejkolwiek kary kanonicznej, zgodnie z prawem wymierzonej lub deklarowanej,
• Nie jest ojcem lub matką przyjmującego chrzest.

Chrzestnymi nie mogą być osoby:

• żyjące w związkach niesakramentalnych (bez ślubu kościelnego),
• młodzież nie uczestnicząca w katechezie,
• osoba, która nie przyjęła sakramentu bierzmowania,
• obojętni religijnie,
• prowadzący gorszący tryb życia.

Z okazji Chrztu dziecka chrzestni powinni przystąpić do Spowiedzi i Komunii świętej. W przyszłości rodzice chrzestni powinni być także świadkami Bierzmowania swego chrześniaka i uczestniczyć w ważniejszych wydarzeniach jego życia (I Komunia święta, ślub).

Dodatkowo rodzice chrzestni mają towarzyszyć w chrześcijańskim wtajemniczeniu dziecka, pomagać, aby ochrzczony prowadził życie chrześcijańskie odpowiadające przyjętemu sakramentowi i wypełniał wiernie złączone z nim obowiązki.

Kiedy o ochrzczenie dziecka proszą rodzice, którzy są ludźmi niewierzącymi lub niepraktykującymi, wtedy chrzestni muszą spełniać wymagania większe niż w sytuacji, gdy mamy do czynienia z rodzicami głęboko wierzącymi. Rola chrzestnych ma polegać wtedy na przejęciu całości lub w znacznej części obowiązku wychowania w wierze dziecka ochrzczonego. Stąd właśnie owe dodatkowe wymagania. Chrzestni w tym wypadku są bowiem nie tylko pomocnikami, ale osobami wypełniającymi podstawowe zadanie.

Jak, gdzie i kiedy…

W naszej parafii chrzty odbywają się w każdą drugą niedzielę miesiąca podczas Mszy Świętej o godz: 12⁰⁰

Czy można odmówić udzielenia chrztu świętego?

(KKK 1229-1231)

Problem odmowy, przez Księdza Proboszcza, chrztu świętego dziecku, staje się dziś aktualny w rodzinach, w których małżonkowie, rodzice dziecka, nie mając przeszkód kanonicznych, żyją w związku niesakramentalnym, bez ślubu kościelnego. Jakim prawem Proboszcz odmówił chrztu naszemu dziecku? – z irytacją pytają rodzice lub zainteresowane tym faktem osoby postronne. Trybunał rodzinny, koleżeński jednoznacznie oskarża duszpasterza, nie skąpiąc przy tym obraźliwych epitetów. Uważa się, że decyzja księdza Proboszcza jest jego prywatnym rozwiązaniem. Tak nie jest. Ani chrzest dziecka, ani decyzja duszpasterza nie są prywatnymi. Mają one związek istotny z Chrystusem i Jego dziełem zbawiania człowieka. Otrzymałem list drogą elektroniczną, w którym ojciec pisze: Odmówiono nam chrztu dziecka powołując się na brak ślubu kościelnego. Oboje z żoną jesteśmy wierzącymi katolikami, obchodzimy święto Bożego Narodzenia i Wielkanocne. Uważam, że Proboszcz nie miał prawa odmówić chrztu. Mnie i moją żonę połączył Bóg, do czego nie wymagana jest obecność księdza. Za wiarę odpowiadam bezpośrednio przed nim. Proszę o opinie w tej sprawie.

Zanim przytoczę odpowiedź, jakiej udzieliłem temu Panu, problem: Czy można odmówić udzielenia chrztu świętego?, spróbujmy zanalizować zgodnie z wykładnią nauki Kościoła, zawartej w Katechizmie Kościoła Katolickiego i Kodeksie Prawa Kanonicznego.

Katechizmie i Kodeksie czytamy: Zdolny do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony.

Kodeks Prawa Kościelnego wskazuje najpierw na osobę dorosłą i jasno określa: Aby dorosły mógł być ochrzczony, powinien wyrazić wolę przyjęcia chrztu, być odpowiednio pouczony o prawdach wiary i o obowiązkach chrześcijańskich oraz przyjąć praktykę życia chrześcijańskiego w katechumenacie (kan. 865). Również Katechizm wskazuje, że katechumenów należy odpowiednio wprowadzać w tajemnicę zbawienia i praktykę obyczajów ewangelicznych, a przez święte obrzędy, spełniane w kolejnych odstępach czasu, wtajemniczać ich w Życie wiary, liturgii i miłości Ludu Bożego.

Jeśli zaś chodzi o chrzest dzieci Kodeks podkreśla: Rodzice mają obowiązek troszczyć się, ażeby ich dzieci zostały ochrzczone w pierwszych tygodniach; możliwie najszybciej po urodzeniu (…). Do godziwego ochrzczenia dziecka wymaga się, aby zgodzili się rodzice lub przynajmniej jedno z nich, lub ci którzy prawnie ich zastępują; aby istniała uzasadniona nadzieja, że dziecko będzie wychowane po katolicku; jeśli jej zupełnie nie ma chrzest należy odłożyć zgodnie z postanowieniami prawa partykularnego, powiadamiając rodziców o przyczynie; dziecko rodziców katolickich, a nawet niekatolickich, znajdujące się w niebezpieczeństwie śmierci, jest godziwie ochrzczone, nawet wbrew woli rodziców (kan. 867-868). Katechizm zaś dopowiada, że rodzice chrześcijańscy powinni uznać, że taka praktyka odpowiada ich roli opiekunów życia, powierzonej im przez Boga. (1251)

Czyniąc następny krok w rozwiązaniu postawionego problemu, należy za Katechizmem zauważyć, że chrzest jest sakramentem wiary. Już na początku obrzędu sakramentu chrztu kapłan kieruje do rodziców i chrzestnych pytanie: O co prosicie Kościół Boży?, a oni odpowiadają: O wiarę!, O chrzest! Tę wiarę rodzice wyznają przed wspólnotą Kościoła, odrzekając się ducha złego. U wszystkich ochrzczonych, dzieci i dorosłych, po chrzcie wiara powinna wzrastać. Chrzest jest źródłem nowego życia w Chrystusie; z niego wypływa całe życie chrześcijańskie (KKK 1254). Na zakończenie obrzędu, ojciec dziecka zapala świecę od Paschału, symbolizującego Zmartwychwstałego Chrystusa. Wówczas szafarz sakramentu zwraca się do rodziców dziecka słowami: Przyjmijcie światło Chrystusa. Podtrzymywanie tego światła powierza się wam rodzice i chrzestni. Jest to wyraźne zadania dla rodziców, aby służyli pomocą nowo ochrzczonemu dziecku w rozwoju łaski chrztu oraz na drodze życia chrześcijańskiego.

Widzimy zatem jak, widzialne elementy sakramentalnego obrzędu chrztu, wskazują nie tylko na różne jego skutki, lecz jak angażują też wiarę rodziców podczas chrztu dziecka i po nim. Dlatego nie ma najmniejszego problemu z udzieleniem chrztu dziecku, którego rodzice są praktykującym katolikami, tzn. między innymi, że mają ślub kościelny, przystępują do sakramentu pokuty i Komunii św. Chrzest dziecka jest konsekwencją ich wiary w Chrystusa i świadomej przynależności do Kościoła. Jest świadectwem we wspólnocie Kościoła, troski o własne i dziecka zbawienie.

Problem udzielenia chrztu dziecku, pojawia się więc wówczas, kiedy rodzice dziecka nie są praktykującymi katolikami, a konkretnie nie mają ślubu kościelnego, świadomie zeń rezygnując. W takim przypadku duszpasterz, jak to wcześnie zauważyliśmy, ma prawo odłożyć chrzest dziecka, do czasu uregulowania przez rodziców swojego małżeństwa w Kościele, aby mogli autentycznie prosić Kościół o wiarę dla dziecka. Do obowiązku duszpasterskiego Proboszcza, i to w sumieniu, należy zatroszczyć się nie tylko o chrzest dziecka, lecz również o jego rodziców, żyjących w związku małżeńskim niesakramentalnym. W takiej sytuacji Ksiądz Proboszcz nie odmawia chrztu dziecku, tylko odkłada chrzest, jak zaleca Kodeks Prawa Kościelnego. Udzielenie chrztu dziecku rodziców żyjących bez przeszkód w konkubinacie byłoby legalizacją ich zaniedbania, lub co gorsze lekceważenia wiary.

Po tych wyjaśnieniach, dopiero teraz, chcę przytoczyć odpowiedź, jakiej udzieliłem Panu wspomnianemu na początku naszej refleksji: Szanowny Panie. Stwierdza Pan, że jesteście Państwo wierzącymi katolikami i żyjecie zgodnie z zasadami wiary. Nie jest to do końca prawda. Życie w związku niesakramentalnym jest wyraźnym znakiem braku życia z zasadami wiary, bowiem wyklucza możliwość otrzymania rozgrzeszenia, a tym samym przystępowania do Komunii św. Jak więc taką postawę, życia bez sakramentalnej więzi z Chrystusem, można określić zgodną z zasadami wiary? Rezygnacja z zaproszenia Chrystusa do życia małżeńskiego i rodzinnego jest rezygnacją z bycia małżeństwem katolickim i rodziną katolicką. Zawarcie sakramentu małżeństwa jest konkretnym świadectwem życia zgodnie z nauką Chrystusa i Nim samym. Dlatego duszpasterz, w sumieniu jest zobowiązany i odpowiedzialny za duchowe owoce sakramentu, które w przypadku chrztu są uzależnione od wiary rodziców dziecka. Kościół za swoje zadanie uważa pobudzenie rodziców dziecka do prawdziwej i czynnej wiary, wynikającej jako konsekwencja z ich chrztu. Jeśli rodzice dziecka nie mają przeszkód kanonicznych, żyją w małżeństwie niesakramentalnym, Proboszcz powinien zachęcić ich do ślubu kościelnego i chrzest dziecka do tego czasu odłożyć. Rodzicielska miłość powinna być weryfikacją postawy wiary, aby dziecko w pełni mogło nią być obdarowane. Dobry finał to zawarcie sakramentu małżeństwa, a po nim chrzest dziecka. Wówczas udział rodziców w sakramencie chrztu świętego (wyznanie wiary, wyrzeknięcie się grzechu, zerwanie z szatanem, dialog prowadzony z rodzicami) będzie wiarygodny i autentyczny. Nie będzie aktualne porzekadło: „Panu Bogu świeczkę, a diabłu ogarek”. I jeszcze jedna rada. Tak ważnego problemu nie załatwi telefon, czy komputer. Należy rozmawiać bezpośrednio z księdzem Proboszczem, bowiem dobry dialog to początek sukcesu i uniknie się w ten sposób naciąganych nadinterpretacji. Niestety w odpowiedzi adresat oświadczył, że się nie zgadza z takim rozwiązaniem. Cóż więcej powiedzieć, jeśli zainteresowany ma złą wolę i nie chce zaprosić Chrystusa do swojego małżeństwa i rodziny. Pozostaje jeszcze jedna możliwość: gorąca modlitwa w intencji małżonków i rodziców o przemianę i powrót do Chrystusa i Kościoła.

Konkludując należy, na postawione w temacie pytanie, odpowiedzieć: Zgodnie z wykładnia nauki Kościoła, nie należy odmawiać chrztu dzieciom, jednakże w pewnych okolicznościach, jeżeli rodzice nie gwarantują wychowania dziecka w wierze katolickiej, chrzest należy odłożyć.

Ks. Marian Biskup